Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Λεφοπούλου
1. Πολύς λόγος γίνεται την τελευταία δεκαετία για τις έξυπνες πόλεις. Σήμερα, με τη συζήτηση γύρω από τη βιωσιμότητα και την ταξινομία εξελίσσεται η προσέγγιση στις έξυνες πόλεις και αν ναι με ποιον τρόπο;
Η αστική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια επικεντρώνεται στην οικοδόμηση έξυπνων πόλεων. Μια έξυπνη πόλη μπορεί να θεωρηθεί ως ένα οικοσύστημα στο οποίο η τοπική αυτοδιοίκηση, οι πολίτες, οι επιχειρήσεις, τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα, καθώς επίσης και άλλοι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί φορείς συνεργάζονται μεταξύ τους για την υλοποίηση έργων, την εγκατάσταση συστημάτων, την ενεργό εμπλοκή των πολιτών, και την επιδίωξη μιας συνεχώς αυξανόμενης ποιότητας ζωής
H στρατηγικά σχεδιασμένη εξειδίκευση των πόλεων χρησιμοποιείται ως εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της πόλης με στόχο τη βελτίωση της ζωής των πολιτών, την προσέλκυση κεφαλαίων, επιχειρήσεων και εξειδικευμένου προσωπικού. Οι σύγχρονες πόλεις καλούνται να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις σε μια πρόκληση γύρω από τους βασικούς άξονες που είναι η κλιματική αλλαγή και η διαχείριση της ενέργειας και πόρων .
Ζούμε στην εποχή που υπάρχουν ενέργειες για την μείωση άνθρακα και βέβαια χρειάζεται η ευρεία χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Όλα τα νέα κτίρια, οι υποδομές και οι μεταφορές πρέπει να είναι πλέον ανθρακικά ουδέτερες.
Η ευρεία ανάπτυξη της αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας από παραγωγούς-καταναλωτές πρέπει να αποτελεί σημαντικό και μόνιμο στοιχείο της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η λύση αυτή είναι επωφελής και μάλιστα ίσως αποδειχθεί εντελώς απαραίτητη υπό το πρίσμα της ενεργειακής ασφάλειας και του περιβάλλοντος, αλλά και για κοινωνικούς λόγους.
Οι δυνατότητες των έξυπνων τεχνολογιών στον κτιριακό τομέα τονίστηκαν έντονα στην αναθεώρηση του 2018 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων (EPBD) και εισήχθη η έννοια του Έξυπνου Δείκτη Ετοιμότητας (SRI). Αυτός ο δείκτης επιτρέπει την αξιολόγηση της έξυπνης ετοιμότητας των κτιρίων, δηλαδή την ικανότητα των κτιρίων (ή των κτιριακών μονάδων) να προσαρμόζουν τη λειτουργία τους στις ανάγκες των ενοίκων, βελτιστοποιώντας επίσης την ενεργειακή απόδοση και τη συνολική απόδοση και να προσαρμόζουν τη λειτουργία τους σε αντίδραση σε σήματα από το πλέγμα (ενεργειακή ευελιξία). Ο δείκτης έξυπνης ετοιμότητας θα ευαισθητοποιήσει τους ιδιοκτήτες και τους ενοίκους των κτιρίων για την αξία πίσω από τον αυτοματισμό κτιρίων και την ηλεκτρονική παρακολούθηση των τεχνικών συστημάτων κτιρίων και θα πρέπει να παρέχει εμπιστοσύνη στους ενοίκους σχετικά με την πραγματική εξοικονόμηση αυτών των νέων βελτιωμένων λειτουργιών
2. Ποιες είναι προκλήσεις αλλά και τα προβλήματα στην ενσωμάτωση κριτηρίων βιωσιμότητας για την υλοποίηση δράσεων έξυπνης πόλης;
Τα τελευταία χρόνια η ραγδαία ανάπτυξη των πόλεων είχε σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντός τους και τη δημιουργία περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων. Επομένως, γίνεται πλέον πιο έντονη η ανάγκη για υιοθέτηση και εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών για μια βιώσιμη αστική ανάπτυξη τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ταυτόχρονα αναπτύσσονται τεχνολογίες όπου μια έξυπνη πόλη είναι ο τόπος όπου τα παραδοσιακά δίκτυα και οι υπηρεσίες γίνονται πιο αποτελεσματικά με τη χρήση ψηφιακών λύσεων προς όφελος των κατοίκων και των επιχειρήσεων της. Μια έξυπνη πόλη υπερβαίνει τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για καλύτερη χρήση πόρων και λιγότερες εκπομπές καυσαερίων . Σημαίνει εξυπνότερα δίκτυα αστικών μεταφορών, αναβαθμισμένες παροχές ύδρευσης και διάθεσης αποβλήτων και πιο αποτελεσματικούς τρόπους φωτισμού και θέρμανσης κτιρίων. Σημαίνει επίσης μια πιο διαδραστική και ανταποκρινόμενη διοίκηση
της πόλης, ασφαλέστερους δημόσιους χώρους. Υπάρχουν παραδείγματα έξυπνων πόλεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπως είναι η Κοπενχάγη, το Ελσίνκι, το Άμστερνταμ, το Παρίσι, η Βιέννη και η Στοκχόλμη. Στην Ελλάδα τελευταία παρατηρείται μία τάση ενίσχυσης στον τομέα των έξυπνων πόλεων, και υπάρχουν παραδείγματα καλών πρακτικών .
Συνεπώς τα βασικά προβλήματα είναι αλληλεξαρτώμενα και συνοψίζονται, χωρίς βέβαια να περιορίζονται, στα εξής:
• Δυσκολία στη διαχείριση των αποβλήτων, με τα απορρίμματα να συσσωρεύονται.
• Συνεχής μείωση των πόρων που προκύπτει από την ανεξέλεγκτη κατανάλωση ορυκτών καυσίμων για την ενέργεια και τις μεταφορές
• Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και συναφή περιβαλλοντικά προβλήματα τα οποία οφείλονται κατά μεγάλο βαθμό στην αύξηση των καταναλωτών και των επιπέδων κατανάλωσης, ταξιδιωτικών δραστηριοτήτων και μεταφορών.
• Η κυκλοφοριακή συμφόρηση
• Οι ανεπαρκώς αναβαθμισμένες ή ελλιπώς συντηρημένες υποδομές
3. Σε ό,τι αφορά τις υποδομές πρακτικά, πως αλλάζει η βιωσιμότητα την κατασκευή έξυπνων υποδομών και βιώσιμων έργων;
Οι υποδομές είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διατήρηση των φυσικών πόρων και στη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Η βιώσιμη υποδομή μπορεί να παρασχεθεί μόνο όταν και οι τρεις πυλώνες – οικονομικοί, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί – εξεταστούν μαζί, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι υπηρεσίες υποδομής είναι ανθεκτικές και μπορούν να έχουν δίκαιη πρόσβαση. Επιπλέον, όλοι οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συνεργαστούν στο σχεδιασμό, την παράδοση και τη διαχείριση.
Όταν διασφαλίζεται δίκαιη πρόσβαση, η κοινωνία επωφελείται από τις υποδομές, δεδομένου ότι παρέχει τις υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για την αειφόρο ανάπτυξη.
4. Ποιες είναι οι καινοτομίες και τεχνολογίες που μπορούν υιοθετηθούν για την επίτευξη έξυπνου περιβάλλοντος;
Η επίτευξη του έξυπνου περιβάλλοντος βασίζεται σε τρία στάδια.
Το πρώτο λαμβάνει υπόψη τα κύρια δομικά στοιχεία των έξυπνων πόλεων (αστικό σύστημα, οικοσύστημα καινοτομίας, ψηφιακό περιβάλλον). Το δεύτερο αφορά την ολοκλήρωση για τα στοιχεία αυτά και την εκπόνηση μιας στρατηγικής καθοδηγούμενης από τους χρήστες της καινοτομίας, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της πόλης.
Η τρίτη φάση αφορά την εφαρμογή μιας στρατηγικής βασισμένης στην ανάπτυξη των ψηφιακών εφαρμογών, την επιλογή των επιχειρηματικών μοντέλων για τη βιωσιμότητα, των κατάλληλων ηλεκτρονικών υπηρεσιών, και το σύστημα μέτρησης καθώς και οι δείκτες.
Τα Έξυπνα Κτήρια
Τα έξυπνα κτίρια μπορούν να θεωρηθούν ως μέρος της έξυπνης υποδομής ή μπορούν να θεωρηθούν ως ανεξάρτητα στοιχεία των έξυπνων πόλεων και είναι μια πολύ μεγαλύτερη έννοια από τα πράσινα κτίρια γιατί μπορούν να συνδεθούν με άλλα κτίρια, τους ανθρώπους και την τεχνολογία, το παγκόσμιο περιβάλλον και τα έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.
Μπορούν εύκολα να προσαρμόσουν την ενεργειακή του ζήτηση καθώς και το ενεργειακό δίκτυο, ώστε να έχει αποτελεσματική και χαμηλή κατανάλωση ενέργειας
Το έξυπνο Δίκτυο (Smart Grid)
Το έξυπνο δίκτυο (Smart Grid) χρησιμοποιεί Τεχνολογίες Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων για τη συλλογή πληροφοριών που έχουν να κάνουν με την συμπεριφορά των παρόχων και των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον ένα έξυπνο δίκτυο καθορίζει την ανταπόκρισή του ανάλογα με τις συλλεγόμενες πληροφορίες. Προκειμένου να λειτουργήσει χρειάζονται κατάλληλες μετρητικές διατάξεις, οι οποίες θα συλλέγουν σε πραγματικό χρόνο, τόσο την καταναλισκόμενη, όσο και την αποκεντρωμένα, παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια των βασικών καταναλωτών μίας πόλης, δηλαδή τα κτίρια.
Ο στόχος ενός συστήματος πόλης είναι να συνδυάσει την λειτουργία σε επίπεδο πόλεων με τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών τοπικών συστημάτων για την παρακολούθηση της απόδοσης και τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών. Έξυπνες και διαλειτουργικές διεπαφές προστίθενται μεταξύ ξεχωριστών συστημάτων, π.χ. τα συστήματα φωτισμού, το ενεργειακό δίκτυο και τα συστήματα κινητικότητας, προκειμένου να εισαχθούν πληροφορίες από αυτά για την λήψη αποφάσεων από τις υπηρεσίες της πόλης.
Εξοικονόμηση Ενέργειας
Η Διαχείριση ενέργειας είναι η βασική μέθοδος βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας του συστήματος με τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, με άμεσο στόχο την μείωση της συμμετοχής της ενέργειας στο συνολικό κόστος παραγωγής (επιχειρήσεις) ή το κόστος διαβίωσης (κατοικίες). Η διαχείριση ενέργειας στις βιομηχανίες στηρίζεται στο συνεχή έλεγχο της ενεργειακής κατανάλωσης με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο, στη σαφή γνώση των ενεργειακών απαιτήσεων, του ανθρώπινου δυναμικού, των προτεραιοτήτων και των οικονομικών μέσων. Αποτελεί μια πειθαρχημένη δραστηριότητα, οργανωμένη και δομημένη προς την πλέον αποδοτική χρήση της ενέργειας, χωρίς να μειωθούν μια αλλαγή στην κατανάλωση ενέργειας ενός πελάτη ηλεκτρικής ενέργειας για καλύτερη αντιστοίχιση της ζήτησης ενέργειας με την προσφορά.
Ένα κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας( nΖΕΒ) νοείται το κτίριο με πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση, προσδιοριζόμενη σύμφωνα με τη μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Στην χώρα μας βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία για τη μελέτη του βέλτιστου κόστους με την χρήση συνδυασμού μέτρων σχετικά με τη βελτίωση των ενεργειακών χαρακτηριστικών του κελύφους του κτηρίου , την ενσωμάτωση αποδοτικών τεχνικών συστημάτων κτιρίων και τη χρήση επιτόπιας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών, η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης και θέρμανση με ηλιακή υποβοήθηση καθώς και η εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης/ψύξης με χρήση αντλιών θερμότητας.
Οι τάσεις αυτές οδηγούν τα κτήρια να είναι παραγωγοί και καταναλωτές ενέργειας ταυτόχρονα με την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο ελάχιστο δυνατό.
O ευρωπαϊκός κανονισμός «EU taxonomy» τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2021, ως μέρος της πρωτοβουλίας για τη στήριξη επενδυτικών στόχων αειφορίας. Η ΕΕ θέτει έξι βασικές προϋποθέσεις, ώστε μια οικονομική δραστηριότητα να χαρακτηριστεί ως περιβαλλοντικά βιώσιμη. Οι εταιρείες πρέπει να γνωστοποιούν το ποσοστό του κύκλου εργασιών που προέρχεται από προϊόντα ή υπηρεσίες που μπορούν να χαρακτηριστούν ως περιβαλλοντικά βιώσιμα και να συμβάλουν στον μετριασμό και την προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής, στη βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτων και των θαλάσσιων πόρων, στη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, στην πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης, την προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων. Σε συγκεκριμένους όρους, αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες πρέπει να δημοσιεύσουν μια μη χρηματοοικονομική κατάσταση ή ενοποιημένες πληροφορίες μη οικονομικών καταστάσεων σχετικά με τον τρόπο και τον βαθμό στον οποίο οι δραστηριότητες της επιχείρησης χαρακτηρίζονται ως περιβαλλοντικά βιώσιμες, έναντι μιας σειράς βασικών δεικτών επιδόσεων.
Tα παραγωγικά επίπεδα και χωρίς να θυσιαστεί η ποιότητα του προϊόντος, η ασφάλειά του ή τα περιβαλλοντικά του πρότυπα. Η θεμελιώδης αρχή της διαχείρισης ενέργειας είναι η οικονομική αποτελεσματικότητα ταυτόχρονα με την ικανοποίηση των αναγκών του χρήστη.
Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα Ενεργειακής Διαχείρισης μπορεί να περιγραφεί από τη μεθοδολογία της Ενεργειακής Επιθεώρησης και της Ενεργειακής Παρακολούθησης και Θέσπισης Ενεργειακών Στόχων (Monitoring & Targeting). Η ανταπόκριση στη ζήτηση είναι μια αλλαγή στην κατανάλωση ενέργειας ενός πελάτη ηλεκτρικής ενέργειας για καλύτερη αντιστοίχιση της ζήτησης ενέργειας με την προσφορά.
5. Ποιες είναι οι ανάγκες και οι τάσεις που αναδύονται σε θέματα: κατασκευής κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης, μείωσης εκπομπών και κατανάλωσης ενέργειας στα υφιστάμενα κτίρια και ευρύτερα αντιμετώπισης συνεπειών κλιματικής αλλαγής;
Ένα κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας( nΖΕΒ) νοείται το κτίριο με πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση, προσδιοριζόμενη σύμφωνα με τη μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Στην χώρα μας βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία για τη μελέτη του βέλτιστου κόστους με την χρήση συνδυασμού μέτρων σχετικά με τη βελτίωση των ενεργειακών χαρακτηριστικών του κελύφους του κτηρίου , την ενσωμάτωση αποδοτικών τεχνικών συστημάτων κτιρίων και τη χρήση επιτόπιας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών, η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης και θέρμανση με ηλιακή υποβοήθηση καθώς και η εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης/ψύξης με χρήση αντλιών θερμότητας.
Οι τάσεις αυτές οδηγούν τα κτήρια να είναι παραγωγοί και καταναλωτές ενέργειας ταυτόχρονα με την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στο ελάχιστο δυνατό.
6. Η βιωσιμότητα και η ταξινομία επιδρούν στις κατασκευές. Ποιες είναι οι αλλαγές και οι απαιτήσεις που αναμένεται να επιφέρουν στα έργα και την υλοποίησή τους
O ευρωπαϊκός κανονισμός «EU taxonomy» τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2021, ως μέρος της πρωτοβουλίας για τη στήριξη επενδυτικών στόχων αειφορίας. Η ΕΕ θέτει έξι βασικές προϋποθέσεις, ώστε μια οικονομική δραστηριότητα να χαρακτηριστεί ως περιβαλλοντικά βιώσιμη. Οι εταιρείες πρέπει να γνωστοποιούν το ποσοστό του κύκλου εργασιών που προέρχεται από προϊόντα ή υπηρεσίες που μπορούν να χαρακτηριστούν ως περιβαλλοντικά βιώσιμα και να συμβάλουν στον μετριασμό και την προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής, στη βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτων και των θαλάσσιων πόρων, στη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, στην πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης, την προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων. Σε συγκεκριμένους όρους, αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες πρέπει να δημοσιεύσουν μια μη χρηματοοικονομική κατάσταση ή ενοποιημένες πληροφορίες μη οικονομικών καταστάσεων σχετικά με τον τρόπο και τον βαθμό στον οποίο οι δραστηριότητες της επιχείρησης χαρακτηρίζονται ως περιβαλλοντικά βιώσιμες, έναντι μιας σειράς βασικών δεικτών επιδόσεων
Δείτε εδώ την ηλεκτρονική έκδοση Business Energy Plu.
Κατεβάστε εδώ τη συνέντευξη όπως δημοσιεύθηκε.